System monitorowania ciśnienia w oponach (TPMS) to jedno z ważniejszych rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo jazdy w nowoczesnych samochodach. Choć niewielkie i często niezauważalne, czujniki ciśnienia w oponach pełnią kluczową rolę w informowaniu kierowcy o potencjalnie niebezpiecznych sytuacjach związanych z ciśnieniem powietrza w kołach. Poznanie zasad działania tego systemu oraz właściwa interpretacja sygnałów ostrzegawczych może nie tylko przedłużyć żywotność opon, ale również zapobiec groźnym wypadkom drogowym.
Czym jest system TPMS i dlaczego jest ważny?
TPMS (Tire Pressure Monitoring System) to system monitorowania ciśnienia w oponach, który w czasie rzeczywistym przekazuje kierowcy informacje o stanie ogumienia pojazdu. Jego głównym zadaniem jest ostrzeganie o spadku ciśnienia poniżej bezpiecznego poziomu, co może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji na drodze.
System TPMS stał się obowiązkowym wyposażeniem wszystkich nowych samochodów osobowych w Unii Europejskiej od listopada 2014 roku, a w USA już od 2007 roku.
Znaczenie prawidłowego ciśnienia w oponach jest nie do przecenienia. Zbyt niskie ciśnienie powoduje:
- Zwiększone zużycie paliwa (nawet o 3-5%)
- Szybsze i nierównomierne zużycie bieżnika opony
- Pogorszoną przyczepność i wydłużoną drogę hamowania
- Zwiększone ryzyko przegrzania opony i jej nagłego uszkodzenia
Rodzaje czujników ciśnienia w oponach
W samochodach stosowane są dwa główne typy systemów TPMS, różniące się zasadą działania i dokładnością pomiarów:
System bezpośredni (dTPMS)
W systemie bezpośrednim fizyczne czujniki ciśnienia montowane są wewnątrz każdej opony, najczęściej przy zaworze. Czujniki te mierzą rzeczywiste ciśnienie powietrza oraz temperaturę wewnątrz opony, a następnie drogą radiową przesyłają te dane do centralnego komputera pojazdu.
Czujniki bezpośrednie są zasilane małymi bateriami, których żywotność wynosi zazwyczaj 5-10 lat. Ich główną zaletą jest wysoka dokładność pomiarów i możliwość wyświetlania rzeczywistych wartości ciśnienia dla każdego koła oddzielnie.
System pośredni (iTPMS)
System pośredni nie wykorzystuje dedykowanych czujników ciśnienia. Zamiast tego opiera się na danych z czujników ABS i ESP, analizując prędkość obrotową kół. Opona z niższym ciśnieniem ma mniejszą średnicę i obraca się szybciej niż pozostałe koła, co jest wykrywane przez system.
Zaletą systemu pośredniego jest niższy koszt i brak konieczności wymiany czujników przy zmianie opon. Wadą – mniejsza dokładność i brak możliwości podania konkretnych wartości ciśnienia dla poszczególnych kół.
Jak działają czujniki ciśnienia w oponach?
Zasada działania czujników bezpośredniego systemu TPMS jest stosunkowo prosta, ale opiera się na zaawansowanej technologii:
- Pomiar parametrów – czujnik mierzy ciśnienie powietrza i temperaturę wewnątrz opony
- Transmisja danych – zebrane informacje są przesyłane drogą radiową (zazwyczaj na częstotliwości 433 MHz w Europie lub 315 MHz w USA) do odbiornika w samochodzie
- Analiza danych – komputer pokładowy analizuje otrzymane dane i porównuje je z wartościami referencyjnymi
- Ostrzeżenie kierowcy – w przypadku wykrycia nieprawidłowości system aktywuje kontrolkę TPMS na desce rozdzielczej
Każdy czujnik posiada unikalny identyfikator, dzięki czemu system wie, z którego koła pochodzi sygnał. Nowoczesne systemy potrafią również kompensować wpływ temperatury na ciśnienie powietrza, aby uniknąć fałszywych alarmów.
Co oznacza kontrolka TPMS na desce rozdzielczej?
Kontrolka TPMS na desce rozdzielczej najczęściej ma kształt przekroju opony z wykrzyknikiem w środku. Jej zachowanie może przekazywać różne informacje:
Kontrolka świeci się ciągle – oznacza to, że ciśnienie w co najmniej jednej oponie spadło poniżej bezpiecznego poziomu (zazwyczaj o 25% poniżej zalecanej wartości). W takim przypadku należy jak najszybciej sprawdzić i skorygować ciśnienie we wszystkich oponach.
Kontrolka miga przez około minutę, a następnie świeci się ciągle – może to wskazywać na usterkę systemu TPMS. Przyczyny mogą być różne: od rozładowanej baterii w czujniku, przez uszkodzenie samego czujnika, po problemy z odbiornikiem w samochodzie.
W nowszych pojazdach z zaawansowanymi systemami informacyjnymi, oprócz zapalenia kontrolki, na wyświetlaczu komputera pokładowego pojawiają się dodatkowe informacje, takie jak konkretne wartości ciśnienia w poszczególnych kołach lub wskazanie, która opona wymaga natychmiastowej uwagi.
Najczęstsze problemy z czujnikami ciśnienia i ich rozwiązania
Użytkownicy samochodów wyposażonych w system TPMS mogą napotkać kilka typowych problemów:
Fałszywe alarmy
Nagłe zmiany temperatury (np. zimą) mogą powodować aktywację kontrolki TPMS, mimo że ciśnienie w oponach jest prawidłowe. Dzieje się tak, ponieważ ciśnienie powietrza zmienia się wraz z temperaturą – spadek temperatury o 10°C może obniżyć ciśnienie w oponie o około 0,1 bara.
Rozwiązanie: Sprawdź ciśnienie w oponach na zimno (po kilku godzinach postoju) i dostosuj je do wartości zalecanych przez producenta pojazdu. Pamiętaj, że zimą może być konieczne utrzymywanie nieco wyższego ciśnienia niż latem.
Uszkodzenie czujnika przy wymianie opon
Czujniki TPMS są narażone na uszkodzenie podczas montażu lub demontażu opony. Nieprawidłowe obchodzenie się z kołem może spowodować złamanie zaworu, do którego przymocowany jest czujnik.
Rozwiązanie: Zawsze informuj serwis oponiarki o tym, że Twój samochód jest wyposażony w system TPMS. Warto korzystać z warsztatów, które mają doświadczenie w obsłudze takich systemów i dysponują odpowiednim sprzętem do bezpiecznego demontażu opon z czujnikami.
Rozładowana bateria w czujniku
Czujniki bezpośredniego systemu TPMS są zasilane bateriami, których żywotność jest ograniczona. Po ich wyczerpaniu czujnik przestaje działać.
Rozwiązanie: Niestety, w większości przypadków nie ma możliwości wymiany samej baterii – konieczna jest wymiana całego czujnika. Warto rozważyć wymianę wszystkich czujników jednocześnie, jeśli jeden z nich się zużył, szczególnie gdy pozostałe są w podobnym wieku.
Konserwacja i obsługa systemu TPMS
Aby zapewnić prawidłowe działanie systemu TPMS i uniknąć niepotrzebnych kosztów, warto stosować się do kilku zasad:
- Regularnie sprawdzaj ciśnienie w oponach, nawet jeśli kontrolka TPMS się nie świeci
- Przy wymianie opon na sezonowe, upewnij się, że czujniki TPMS są prawidłowo zainstalowane
- Jeśli zmieniasz koła z letnich na zimowe, może być konieczna ponowna kalibracja systemu TPMS
- W przypadku samochodów z systemem bezpośrednim, rozważ wymianę czujników co 5-7 lat, zanim baterie się rozładują
- Po każdej korekcie ciśnienia w oponach, wykonaj procedurę resetowania systemu TPMS zgodnie z instrukcją obsługi pojazdu
System monitorowania ciśnienia w oponach to nie tylko wymóg prawny, ale przede wszystkim istotny element bezpieczeństwa współczesnych samochodów. Zrozumienie jego działania i właściwa reakcja na ostrzeżenia mogą zapobiec niebezpiecznym sytuacjom na drodze, a także przyczynić się do oszczędności paliwa i przedłużenia żywotności opon. Pamiętaj, że nawet najnowocześniejszy system TPMS nie zwalnia kierowcy z obowiązku regularnej kontroli stanu ogumienia.